Gluten mi szkodzi! Coraz częściej słyszymy to hasło. Dieta bezglutenowa na przestrzeni ostatnich lat stała się popularnym sposobem żywienia wielu ludzi. Jeśli decydujemy się na tę alternatywną metodę odżywiania lub ze względów zdrowotnych musimy wdrożyć ją w życie warto pogłębić swoją wiedzę na temat diety bezglutenowej, aby odżywiać się racjonalnie i móc cieszyć się zdrowiem.
Czym jest dieta bezglutenowa i kto powinien ją stosować?
Dieta bezglutenowa to sposób żywienia osób cierpiących na celiakię (chorobę trzewną), charakteryzująca się nietolerancją glutenu, białka roślinnego zawartego w niektórych zbożach. Osoby cierpiące na tę chorobę praktycznie do końca życia pozostają na specjalnej diecie, całkowicie eliminującej gluten, odpowiedzialny na szereg niepożądanych objawów i dolegliwości. W części populacji występuje również nietolerancja lub alergia na gluten. Nie są to synonimy choroby trzewnej, jednakże osoby na nie cierpiące również decydują się przestawić na dietę bezglutenową.
Co wolno, a czego nie wolno jeść na diecie bezglutenowej
W diecie bezglutenowej zabronione jest spożywanie produktów zawierających niepożądany składnik - gluten. Zalicza się do nich zboża takie jak: pszenica (również orkisz i durum), żyto, jęczmień oraz owies.
Zabronione jest zatem spożywanie:
- mąki pszennej, żytniej, jęczmiennej, owsianej
- płatków zbożowych (musli, owsianych, jęczmiennych, żytnich)
- makaronów pszennych, żytnich, razowych
- kaszy manny, kuskus, jęczmiennej (pęczak, mazurska, perłowa)
- każdego rodzaju pieczywa: razowego, pszennego, graham, żytniego (bułki, chleb, tosty, drożdżówki, pumpernikiel, pieczywo chrupki, precle, bułka tarta)
Ponadto należy zwracać uwagę na skład produktów mogących zawierać śladowe ilości glutenu i również wykluczyć je z diety. To produkty, które naturalnie nie zawierają glutenu, jednak został on do nich dodany w procesie produkcji. Są to:
- sosy: majonezy, ketchupy, sosy instant (w proszku), obiadowe w słoikach
- gotowe dania: zupy, przetwory, weki, mrożone, konserwowe
- przetwory mięsne i rybne: pasztety, parówki, konserwy, paprykarz
- słodycze: ciastka, ciasta, drożdżówki, batony, wafle
Osobom na diecie bezglutenowej wolno spożywać jedynie produkty naturalnie niezawierające glutenu oraz przetworzone, które zostały przebadane na zawartość glutenu, a jego ilość nie przekracza norm.
- Produktami naturalnie bezglutenowymi są: kukurydza, ryż, ziemniaki, soja, proso, gryka, tapioka, amarantus, maniok, soczewica, fasola, sago, sorgo, orzechy, a także mięso (nieprzetworzone), owoce i warzywa.
- Za produkty bezglutenowe uznaje się również artykuły przetworzone, w których według ustaleń FAO/WHO (Food and Agriculture Organization/World Health Organization) zawartość glutenu nie przekracza 20 mg na kg. Oznacza się je międzynarodowym znakiem przekreślonego kłosa.
|
Grupa produktów |
Nie zawierają glutenu |
Mogą zawierać gluten |
Zawierają gluten |
|
Produkty zbożowe
|
Zboża naturalnie niezawierające glutenu: ryż biały i brązowy, kukurydza, gryka, proso, amarantus, quinoa, mąki i kasze ze zbóż naturalnie bezglutenowych (np. kasza jaglana z prosa, gryczana), płatki ryżowe, skrobia kukurydziana, ryżowa i z tapioki, gotowe mieszanki mączne bezglutenowe, pieczywo i makarony z mąk bezglutenowych wykonane samodzielnie oraz kupne oznakowane znakiem „przekreślonego kłosa”, kaszki dla dzieci ryżowe i kukurydziane, chrupki kukurydziane, popcorn, owies bezglutenowy ( z zastrzeżeniami), bułka tarta bezglutenowa |
Płatki śniadaniowe kukurydziane mogą zawierać słód jęczmienny, mąka kukurydziana, ryżowa, gryczana dostępne w sprzedaży ogólnej mogą być zanieczyszczone glutenem |
Pszenica (i jej dawne odmiany: orkisz, kamut), pszenżyto, jęczmień, żyto, owies, mąka pszenna, żytnia, jęczmienna, płatki pszenne, jęczmienne, żytnie, owsiane, kasza manna, kuskus, kasza jęczmienna (pęczak, mazurska, perłowa), musli, kasze owsiane, kaszki błyskawiczne zbożowe i mleczno - zbożowe, makaron pszenny, makaron żytni, pierogi, pyzy, kopytka, naleśniki, pieczywo - każde - jeśli nie jest oznaczone jako bezglutenowe (chleb biały i razowy, bułki, bagietki, maca, pumpernikiel, pieczywo chrupkie, precle), pieczywo cukiernicze suche (herbatniki, ciastka, wafle, biszkopty, pierniczki, sucharki, paluszki itp.), ciasta, ciastka, drożdżówki pizza, bułka do hamburgera, bułka tarta |
|
Mięso, ryby, jaja
|
Świeże nieprzetworzone mięso, ryby, jaja |
Wędliny (także te wysokogatunkowe typu szynka), zwłaszcza tzw. wędliny wysokowydajne, konserwy rybne i mięsne, wędliny podrobowe (kaszanka, pasztetowa, pasztet), wyroby garmażeryjne mięsne ( parówki, kotlety mielone, pulpety, hamburgery) |
Panierki do mięs i ryb oraz potrawy panierowane |
|
Mleko i produkty mleczne
|
Mleko świeże, mleko w kartonie, mleko zagęszczane, mleko w proszku, kefir, maślanka, jogurt naturalny, nieprzetworzony ser biały, żółty |
Jogurty owocowe, maślanki smakowe, napoje czekoladowe, produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu, serki topione, śmietana (zagęstnik), tanie sery żółte (tzw. wyroby seropodobne); gotowe sery białe do serników (niektórzy producenci dodają błonnik pszenny) |
Napoje mleczne z dodatkiem słodu jęczmiennego, sery z niebieską pleśnią |
|
Tłuszcze
|
Masło, smalec, margaryna, olej roślinny, oliwa z oliwek |
Majonezy, gotowe sosy (dressingi) |
|
|
Warzywa i przetwory z warzyw
|
Wszystkie warzywa (świeże, mrożone, konserwowane bez dodatków), strączkowe (groch, fasola, soczewica), ziemniaki, skrobia ziemniaczana |
Sałatki z majonezem i dressingami o nieznanym składzie, przeciery pomidorowe, niektóre fasole w puszkach, placki ziemniaczane, produkty wegetariańskie typu kotlety sojowe, pasztety sojowe, majonezy sojowe |
Warzywa smażone, panierowane |
|
Owoce
|
Wszystkie owoce (świeże, mrożone, konserwowane) |
Owoce suszone niekiedy są posypywane mąką, żeby zapobiec sklejaniu, wsady owocowe |
|
|
Cukier, słodycze, desery
|
Cukier, dżem, miód, landrynki, ciasta i ciastka upieczone z dozwolonych produktów, kisiele i budynie domowe z mąki ziemniaczanej, ciasta i ciastka oznakowane znakiem „przekreślonego kłosa” |
Guma do żucia, żelki, nadziewane cukierki, batony, gotowe budynie, lody, czekolada i czekoladki, chipsy |
Ciasta i ciastka upieczone z niedozwolonych mąk lub z niedozwolonym proszkiem do pieczenia, słód jęczmienny |
|
Napoje
|
Herbata, kawa naturalna, soki owocowe, wody mineralne, kompoty, napary z ziół, czyste alkohole |
Niektóre kawy rozpuszczalne, zwłaszcza aromatyzowane, napoje owocowo-warzywne, alkohole z dodatkami smakowymi |
Kawa zbożowa, kakao owsiane, napoje słodzone słodem jęczmiennym, piwo |
|
Przyprawy
|
Sól, pieprz, zioła, jednorodne przyprawy, ocet winny, ocet jabłkowy |
Jarzynki typu vegeta, mieszanki przypraw (np. curry), musztardy, keczupy, sosy w proszku gotowe dipy i dressingi, sosy sojowe |
|
|
Zupy
|
Zupy domowe z dozwolonych produktów |
Zupy w proszku (instant), kostki bulionowe |
Zupy zaprawiane mąką, zupy z makaronem, z lanym ciastem |
|
Inne
|
Proszek do pieczenia bezglutenowy, soda spożywcza, komunikanty niskoglutenowe |
Preparaty do odchudzania, niektóre leki i preparaty wielowitaminowe, niektóre aromaty, cukier waniliowy |
Zwykły proszek do pieczenia, hydrolizowane białko roślinne, komunikanty z mąki pszennej |
