Diet map

Coraz więcej z nas podejmuje decyzję o przejściu na dietę bezglutenową. Początkowo zaczynamy eliminować produkty zbożowe zawierające gluten, kolejno inne, mogące wywoływać niepożądane objawy, aż ostatecznie decydujemy się na dietę bezglutenową. Czy słusznie? Czy gluten faktycznie nas truje? I czy każdy może swobodnie rezygnować z produktów glutenowych?

Dieta bezglutenowa na przestrzeni ostatnich lat stała się popularnym sposobem żywienia wielu ludzi. Z pewnością duży udział w jej popularyzowaniu miały światowe sławy: Gwyneth Paltrow, Anne Hathaway czy tenisista Novak Djokovic, które od lat propagują życie bez glutenu.

Jeśli decydujemy się na tę alternatywną metodę odżywiania lub ze względów zdrowotnych musimy wdrożyć ją w życie warto pogłębić swoją wiedzę na temat diety bezglutenowej, aby odżywiać się racjonalnie i móc cieszyć się zdrowiem.

Gdzie znajduje się gluten?
Dieta bezglutenowa polega na eliminowaniu produktów zawierających gluten. Gluten to białko znajdujące się w pszenicy, życie i jęczmieniu. Eliminacji powinien podlegać również owies, który może być zanieczyszczony glutenem (wyjątek stanowi certyfikowany owies). Z diety wyklucza się także produkty przetworzone mogące zawierać w swoim składzie śladowe ilości glutenu. Należą do nich pasztety, konserwy, majonezy, gotowe sosy, ketchupy, słodycze, płatki śniadaniowe i ciasta. Produkty przetworzone, które są wolne od glutenu oznaczone zostają międzynarodowym znakiem przekreślonego kłosa.

Na diecie bezglutenowej zabronione jest spożywanie:
• mąki pszennej, żytniej, jęczmiennej, owsianej
• płatków zbożowych (musli, owsianych, jęczmiennych, żytnich)
• makaronów pszennych, żytnich, razowych
• kaszy manny, kuskus, jęczmiennej (pęczak, mazurska, perłowa)
• każdego rodzaju pieczywa: razowego, pszennego, graham, żytniego (bułki, chleb, tosty, drożdżówki, pumpernikiel, pieczywo chrupki, precle, bułka tarta)

Które produkty natułanie nie zawierają glutenu?
Osobom na diecie bezglutenowej wolno spożywać jedynie produkty naturalnie niezawierające glutenu oraz przetworzone, które zostały przebadane na zawartość glutenu, a jego ilość nie przekracza norm. Produktami naturalnie bezglutenowymi są: kukurydza, ryż, ziemniaki, soja, proso, gryka, tapioka, amarantus, quinoa, kasza jaglana, maniok, soczewica, fasola, sago, sorgo, orzechy, a także mięso (nieprzetworzone), owoce i warzywa.
Za produkty bezglutenowe uznaje się również artykuły przetworzone, w których według ustaleń FAO/WHO (Food and Agriculture Organization/World Health Organization) zawartość glutenu nie przekracza 20 mg na kg. Oznacza się je międzynarodowym znakiem przekreślonego kłosa.

Kto powinien rezygnować z glutenu?
Ostatnio nietolerancja glutenu lub uczulenie na to białko przybierają na sile. Okazuje się, że z problem nietolerancji glutenu dotyka coraz szersze grono osób. Jednak miedzy złym samopoczuciem, a prawdziwymi dolegliwościami związanymi z nietolerancję glutenu jest spora różnica. Warto upewnić się, ze wykluczanie glutenu z diety jest zasadne. Dużym problemem alergii na gluten oraz celiakii jest niespecyficzność objawów. Dlatego tak trudno wyłapać dolegliwości, sugerujące, że warto zgłosić się do lekarza. Uważa się, że klasyczna postać celiakii dotyczy jedynie 10-30% chorych, głównie dzieci.

Do całkowitej rezygnacji z produktów zawierających gluten są zmuszone osoby cierpiące na zdiagnozowaną celiakię oraz alergię na gluten (gluten jest jednym z częściej spotykanych alergenów pokarmowych). Obie te dolegliwości powinny być potwierdzone badaniami. Udokumentowana celiakia bądź alergia na gluten są podstawą do wdrożenia całkowicie bezglutenowej diety.

Diagnostyka
Jeśli chcemy upewnić się, czy faktycznie powinniśmy rezygnować z glutenu potrzebne są specyficzna badania wykrywające wiele nieprawidłowości. Sam fakt, że po zjedzeniu pizzy czy bułki nie mamy dolegliwości nie wystarcza. Objawy, jak wspominaliśmy, są niespecyficzne i mogę ujawnić się po kilku godzinach a nawet dniach.

W przypadku podejrzenia celiakii należy wykonać następujące kroki:

1. Umówić się na wizytę do lekarza pierwszego kontaktu w celu omówienia niepokojących nas objawów i otrzymania skierowania na dalszą diagnostykę.
2. Odwiedzić gastroenterologa. Należy pamiętać, że bez konsultacji specjalisty nie wolno wprowadzać diety bezglutenowej, gdyż uniemożliwi to postawienie prawidłowej diagnozy.
3. Kolejne etapy to wykonanie zleconych badań:

• Oznaczenie przeciwciał (badanie z krwi) przeciwko endomysosium mięśni gładkich (EmA) oraz przeciwko transglutaminazie (tTG). Wymienione przeciwciała są specyficzne dla celiakii, a ich wykrycie jest potwierdzeniem choroby. Jednakże ich brak nie wyklucza schorzenia. Diagnostykę należy prowadzić dalej.
• Biopsji jelita cienkiego, będącą kluczowym badaniem w diagnostyce.
• Testów genetycznych, szczególnie przydatnych w przypadku wykrywania celiakii opornej na leczenie.

Zanik struktur kosmków jelitowych oraz obecność przynajmniej jednego przeciwciała we krwi i poprawa samopoczucia po wprowadzeniu diety bezglutenowej to wystarczające elementy diagnostyki stwierdzającej chorobę. (celiakię).

Błędne myślenie?
Nie należy mylić diety bezglutenowej z odchudzaniem. Jeśli lekarz lub dietetyk ma do czynienia z otyłym pacjentem chorym na celiakię zasadne jest wprowadzenie diety bezglutenowej, redukującej masę ciała. Brak jednak podstaw, aby twierdzić, że bezglutenowe żywienie odchudza. Dlaczego zatem osoby rezygnujące z glutenu chudną? Przyczyną może być prosta zasada, zamiana biegłego pieczywa oraz innych produktów zbożowych na zdrowe alternatywy: grykę, kaszę jaglaną, orzechy czy nasiona roślin strączkowych. Białe pieczywo jest tuczące: nie zawiera odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego i dostarcza sporo kalorii. Rezygnacja z produktów zbożowych sprawia, że przyjmujemy niej kalorii każdego dnia, co przekłada się na utratę masy ciała. Ponadto osoby rezygnujące z glutenu z reguły dużą uwagę przywiązują do jakości spożywanej żywności, eliminując produkty przetworzone i niezdrowe, które także sprzyjają przybieraniu na wadze.

Jednak dieta bezglutenowa nie powinna być wyborem wśród osób dobrze tolerujących to białko zbożowe. Wykluczenie z menu produktów zbożowych moze powodować poważne niedobory witamin i składników zawartych w tych produktach.