Boli cię brzuch, nieustannie coś przelewa się w jelitach, a może masz kłopoty z wypróżnieniem? To najczęstsze, choć niespecyficznej, objawy mogące świadczyć o zespole jelita drażliwego. Ból brzucha chętnie niwelujemy tabletką. Jednak nie jest to propozycja długoterminowa, ponadto medykamenty nie zlikwidują wzdęć czy biegunek. Z pomocą przychodzi odpowiednia dieta, uspokajająca jelita i pomagająca złagodzić nieprzyjemne dolegliwości.
Co to jest zespół jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome - IBS) to przewlekła (trwająca minimum trzy 
miesiące) idiopatyczna (o nieznanej etiologii) choroba przewodu pokarmowego o charakterze czynnościowym. Objawia się bólami brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień.
Wyróżnia się trzy postaci tego schorzenia:
- z zaparciami (gdy wypróżniamy się rzadziej niż 3 razy w tygodniu),
- z biegunkami (więcej niż 3 wizyty w toalecie dziennie) lub
- mieszają (naprzemienne występowanie biegunek lub zaparć).
Ta coraz powszechniejsza dolegliwość, wciąż nie została dokładnie zbadana i nie wiadomo, co jest jej przyczyną. Jedno co pewne, to fakt, że objawy nasilają się w stresie, a ustępują lub łagodnieją w nocy lub, gdy jesteśmy zrelaksowani. Wiemy także, że właściwa dieta może być bardzo pomocna w łagodzeni nieprzyjemnych dolegliwości.
Lekarze gastroenterolodzy zgodnie twierdzą, że czynnościowe zaburzenia układu pokarmowego są najczęstszymi schorzeniami w ich specjalności (do 50% chorych), a liczba zgłaszających się nowych pacjentów stale rośnie. Zespół jelita drażliwego występuje u ok. 15-20% dorosłych ludzi, większą cześć stanowią kobiety. W czasach pośpiechu, złej diety i przewlekłego stresu na IBS może cierpieć spory odsetek osób dorosłych.
Objawy zgłaszane przez pacjentów cierpiących na IBS to:
- biegunka (najczęściej pojawia się po posiłkach, w stresie psychicznym i godzinach rannych) lub zaparcie (u chorych bez biegunki)
- ostre, skurczowe, bóle brzucha i wzdęcia oraz charakterystyczne „przelewania w brzuchu”
- domieszka śluzu w kale
- odbijanie i gazy
- zgaga, nudności i wymioty
- bóle głowy i towarzyszące uczucie zmęczenia
- zaburzenia miesiączkowania
- częstomocz
Pomocy szukaj w żywieniu
Ciepiącym na zespół jelita drażliwego zaleca się dietę lekkostrawną, którą modyfikujemy w zależności od postaci choroby. Dieta ma na celu właściwe odżywienie i dostarczenie niezbędnych składników
mineralnych i witamin oraz zapobieganie pojawieniu się uciążliwych dolegliwości.
Najważniejsze zasady ogóle dla wszystkich chorych to:
- Regularnie jedzenie, najlepiej 4-5 małych posiłków dziennie.
- Jezdnie bez pośpiechu, na siedząco i w spokojnej atmosferze.
- Gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie w folii, duszenie bez tłuszczu lub z małą ilością.
- Unikanie smażenia, grillowania oraz ciężkostrawnych potraw i przetworzonej żywności.
- Wykluczenie z diety produktów wzdymających lub znacznie ich ograniczenie (brokuły, brukselka, kapusta, nasiona roślin strączkowych, słodkie napoje gazowane).
- Używanie łagodnych przypraw: (sok z cytryny, melisa, koperek, natka pietruszki, majeranek, goździki, wanilia, bazylia, estragon, zioła prowansalskie, tymianek, kminek).
Produkty przeciwwskazane w obu przypadkach (zwłaszcza, gdy występują wzdęcia):
- dania tłuste i ciężko strawne;
- słone przekąski (pop-corn, nachos, chipsy) i dania fast-food (kebab, hamburger, frytki);
- ostre i drażniące przyprawy (pieprz, chili, ostra papryka, musztarda, chrzan, ocet);
- kapusta, warzywa strączkowe, cebula, czosnek, por, grzyby;
- napoje gazowane i alkohol.
Dieta przy zaparciach
Postaw na produkty bogate w błonnik, tak aby dziennie jeść go aż 40-50 gramów. Błonnik pokarmowy wprowadzaj stopniowo do diety i obserwuj czy nie wywoła nieprzyjemnych dolegliwości. Sięgaj zatem po pieczywo razowe, pełnoziarniste lub mieszane, biały makaron zastąp razowym, a biały ryż brązowym. Zamiast ziemniaków przestaw się na kaszę gryczaną lub jęczmienną, do owsianek i innych dań dodawaj otręby pszenne lub owsiane (zaleca się nawet 2-3 łyżki dziennie). Ogranicz zaś produkty z oczyszczonej mąki, wyeliminuj biały ryż, tłuste mięsa i wędliny, sery żółte. Dietę wzbogać w warzywa i owoce. Pamiętaj o wypijaniu odpowiedniej ilości wody. Otręby czy płatki zbożowe pochłaniają niesamowite jej ilości. Jeśli nie zadbasz o nawodnieni uzyskasz odwroty, do zamierzonego, efekt i jeszcze bardziej sobie zaszkodzisz. Możesz także na czczo wypić szklankę przegotowanej wody z cytryną lub zjeść 2-3 śliwki namoczone w wodzie.
Dozwolone produkty:
pieczywo razowe, pełnoziarniste i mieszane;- makaron razowy lub pełnoziarnisty;
- grube kasze;
- płatki zbożowe i otręby owsiane;
- surowe warzywa (sałata, pomidory, cykoria, marchew, pietruszka, seler, buraki czerwone, papryka);
- kompoty z suszonych śliwek, buliony warzywne, napary z ziół (mięty, pokrzywy, rumianku lub kopru);
- suszone śliwki, morele, rodzynki;
- woda mineralna niegazowana.
Dieta przy biegunkach
Sięgaj po produkty zapierające, które opóźnią pasaż jelitowy. Są to biały ryż i ziemniaki, zawarta w nich skrobia wiąże nadmiar wody, co działa zapierająco. Podobnymi właściwościami charakteryzuje się gotowana marchew i dynia, surowe i starte jabłko czy banan. Sięgaj po pieczywo pszenne, gotowane warzywa korzeniowe, sałatę masłową i cykorię. Zamiast mleka pijaj kefir lub jogurt naturalny. Zrezygnuj z produktów, które działają rozwalniająco, np. cukru, słodyczy. Unikaj soków owocowych i miodu, które zawierają fruktozę, nasilającą nieprzyjemne dolegliwości. Pamiętaj, aby odpowiednio się nawadniać.
Dozwolone produkty:
pszenne pieczywo, sucharki, drobne kasze (kukurydziana, krakowska, kuskus, manna, perłowa);- biały ryż, ziemniaki gotowane;
- napar z suszonych jagód, kakao naturalne na wodzie, kisiel, galaretki, gotowana marchew, tarte jabłko;
- warzywa korzeniowe (marchew, pietruszka, seler) oraz cykoria i sałata;
- jogurt naturalny i kefir;
- chude gotowane mięso i ryby.
W przypadku, gdy cierpisz na postać mieszaną dieta uzależniona jest od objawów, które aktualnie występują. W przypadku biegunek, należy wdrożyć zalecenia diety przy biegunkach. W przypadku zaparć zalecana dieta pomagająca uregulować wypróżnienia.
